Leishmania bij de hond

“Leishmania bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Leishmania is een protozo. Een protozo is een ééncellige parasiet. Leishmania leeft in de zandvlieg en komt voor in Zuid-Europa, Azië en Zuid-Amerika. De zandvlieg leeft (nog) niet in Nederland en daarom is leishmania hier nog geen probleem voor honden. Voornamelijk honden uit Spanje, Italië en Griekenland hebben veel last van leishmania. In sommige landen zijn meer dan de helft van de honden besmet. Dit is vergelijkbaar met een totaal van 2.5 miljoen besmette honden in Zuidwest-Europa.

Inhoudsopgave ‘Leishmania bij de hond’

1. Symptomen
2. Hoe krijgt mijn hond leishmania?
3. Diagnose
4. Behandeling
5. Prognose
6. Voorkomen
7. Is leishmania besmettelijk voor de mens?
8. Kosten
9. Conclusie

Symptomen

Een hond met leishmania laat niet altijd symptomen zien. De helft van de honden die besmet zijn, tonen namelijk geen verschijnselen. Dit worden ook wel ‘dragers’ genoemd. Leishmania zit dan wel in hun bloed, maar de hond wordt er echter niet ziek van. Andere dieren worden daarentegen wel ziek door leishmania. Het afweersysteem van de hond bepaald dan ook of hij er wel of niet ziek van wordt.

Leishmania tast verschillende organen aan. Je ziet daardoor vooral schade van de nieren, gewrichten, lymfeknopen en de huid. Hieronder staat een lijst van symptomen die zichtbaar zijn bij een zieke hond:

• Afvallen
• Verminderde eetlust
• Verminderde conditie
• Veel drinken en meer plassen
• Grote lymfeknopen
• Koorts
• Kreupelheid
• Oogklachten
• Huidklachten (korsterige ogen en oren)
• Bloedverlies (bleke slijmvliezen)
• Bloedneus
• Braken en diarree

Figuur 1: De zandvlieg is nodig om leishmania over te dragen (links) en Toby is vermagerd ten gevolge van leishmania (rechts)

Hoe krijgt mijn hond leishmania?

Leishmania wordt overgedragen via de zandvlieg. Als een zandvlieg MET leishmania een hond prikt, raakt deze hond ook besmet met leishmania. De hond wordt hier niet altijd ziek van. De zandvlieg leeft gelukkig niet in Nederland. Leishmania komt daarom alleen voor bij honden die in het buitenland zijn geweest.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld met behulp van verschillende onderzoeken:

• Dunne naald aspiratie biopt (DNAB)
• Urineonderzoek
• Bloedonderzoek

Dunne naald aspiratie biopt (DNAB)

Hierbij prikt de dierenarts de lymfeklieren aan met een naaldje. In het naaldje zit daardoor kleine stukjes weefsel. Dit weefsel wordt vervolgens gebruikt voor verder onderzoek. Het onderzoek is overwegend niet pijnlijk.

Urineonderzoek

De dierenarts kijkt in eerste instantie naar de waterigheid van de urine. Daarnaast onderzoekt de dierenarts de aanwezigheid van eiwitten. De aanwezigheid van eiwitten in de urine wijzen op schade van de nieren. In dit geval is dan ook een aanvullende test nodig: de eiwit/kreatinine ratio test.

Bloedonderzoek

De dierenarts kijkt in het bloed naar de functie van verschillende organen. Leishmania tast voornamelijk de nieren, lever en het afweersysteem aan. Er wordt vervolgens een specifieke test uitgevoerd om leishmania aan te tonen. De tijdsduur dat jouw hond weer in Nederland is EN de ernst van de symptomen bepalen welke test ingezet wordt.

Veel adoptiehonden uit Zuid-Europa worden gescreend op leishmania. Deze test is daarentegen niet altijd betrouwbaar. Soms duurt het namelijk wel meer dan 12 maanden voordat leishmania in het bloed gevonden wordt (lange zogenaamde incubatietijd). Daarom test jouw hond mogelijk in eerste instantie negatief, maar kan na enkele maanden toch positief omslaan. Daardoor betekent een negatieve test dus niet altijd dat jouw hond geen leishmania heeft.

Behandeling

Een behandeling wordt gestart als:

• Bij jouw hond leishmania is aangetoond EN
• Jouw hond symptomen laat zien die passend zijn bij leishmania.
• OF als jouw hond afwijkende bloedwaarden toont, passend bij leishmania.

Een hond met leishmania zonder symptomen of veranderingen in het bloed hoeft niet behandeld te worden.

Medicatie:

1^e keus: Allopurinol tabletten. Deze tabletten geef je twee tot drie keer daags. Ze moeten vaak maandenlang gegeven worden. Leishmania is hardnekkig. Daarom is een levenslang behandeling soms noodzakelijk. Het middel kent echter ook bijwerkingen. Bij langdurig gebruik van allopurinol ontwikkelt zich soms een niersteen. Daarom is het belangrijk om tijdens de behandeling ook de urine te controleren.

2^e keus: Meglumine Antimonaat (Glucantime®) injectie. Deze onderhuidse injecties worden dagelijks gegeven. Meetal worden ze gecombineerd met de allopurinol tabletten. Dit middel wordt afgeraden bij nier-, lever- of hartfalen.

3^e keus: Miltefosine (Milteforan®) orale drank. Dit medicijn mag alleen gebruikt worden als de andere middelen niet werken.

In het bloedonderzoek test de dierenarts de nierwaarden. Afhankelijk van de nierfunctie wordt dan ook gekozen voor een bepaald medicijn. Vaak wordt een combinatie van medicijnen voorgeschreven. Dit is echt advies op maat. Daarnaast wordt het aangeraden om naast de medicatie ook de voeding aan te passen. Dit is vooral bedoeld om de kans op nierstenen te verkleinen, die ontstaan bij langdurige behandeling.

Prognose

De prognose is in principe goed. Heeft jouw hond leishmania en daarnaast symptomen die hierbij passen? Dan leidt een snelle behandeling vaak tot goede resultaten. De kwaliteit van leven is dus overwegend goed. Wel is het belangrijk om de ontstekings- en nierwaarden tussentijds goed te monitoren.

Voorkomen

Ben jij van plan om binnenkort naar Zuid-Europa te gaan met jouw trouwe viervoeter? Door middel van de onderstaande voorzorgsmaatregelen voorkom jij dat jouw hond leishmania krijgt. 

1. Gebruik zandvlieg afwerende middelen. Denk hierbij aan een pipet of halsband.
2. Laat je hond niet buiten op het moment waarop er veel zandvliegen aanwezig zijn. De zandvlieg is vooral actief tussen zonsondergang en zonsopgang. De kans op besmetting is dan het grootste. 
3. Er zijn vaccins beschikbaar. Echter is de werking hiervan tot nog toe niet voldoende bewezen.
4. Overweeg om in Nederland opnieuw een leishmania test uit te voeren. De uitgevoerde test in het buitenland geeft namelijk niet altijd de juiste uitslag. Houd een termijn van 12 maanden na aankomst in Nederland aan als richtlijn.

Is leishmania besmettelijk voor de mens?

Leishmania komt ook voor bij de mens. Leishmania bij de mens heet  ‘Viscerale leishmaniose of leishmaniasis’. Mensen krijgen leishmania door geprikt te worden door de zandvlieg. Zolang er zandvliegen aanwezig zijn, kan een hond via de zandvlieg ook de mens besmetten. Je krijgt dus GEEN leishmania door je hond te aaien of in contact te komen met het speeksel van je hond. Als je een hond adopteert met leishmania hoef je niet bang te zijn om dit als mens ook te krijgen. Wij hebben immers in Nederland niet de zandvlieg, die nodig is om de ziekte over te dragen.

Kosten

De kosten voor het stellen van een diagnose zijn gebaseerd op een consulte, biopt, urine- en bloedonderzoek. De kosten varieren tussen de 500-900 euro. Er zijn daarnaast levenslang medicijnen en controles nodig om te voorkokmen dat je hond ernstig ziek wordt van Leishmania.