Heupdysplasie bij de hond

“Heupdysplasie bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Heupdysplasie is een ontwikkelingsstoornis van het heupgewricht. Het komt bij bepaalde hondenrassen regelmatig voor. Niet alle honden laten even duidelijk symptomen zien. Daarom is het soms lastig te herkennen. Problemen openbaren zich dus soms pas als de hond ouder wordt. Wat is de levensverwachting van een hond met heupdysplasie en welke behandelingen zijn er mogelijk?

Inhoudsopgave ‘Heupdysplasie bij de hond’

1. Wat is heupdysplasie?
2. Symptomen
3. Diagnose stellen
4. Behandeling
5. Prognose
6. Kosten
7. Conclusie

Wat is heupdysplasie?

Heupdysplasie (afgekort HD) is een erfelijke aandoening van het heupgewricht bij de hond. De pup wordt in eerste instantie met normale heupgewrichten geboren. Naar mate de groei vordert verandert de vorm van het gewricht. Heupdysplasie valt dan ook onder de groep van de ontwikkelingsstoornissen. Heupdysplasie komt bij bepaalde rassen regelmatig voor, zoals de Duitse Herder. Andere rassen waar deze aandoening vaker bij wordt gezien zijn: de Golden Retriever, Labrador Retriever, Bullmastiff, Amerikaanse Staffordshire Terriër en de Newfoundlander.

De precieze ontstaanswijze van heupdysplasie is nog niet opgehelderd. Echter zijn er wel bepaalde risicofactoren die de kans hierop vergroten:

• Erfelijke achtergrond (bepaalde rassen tonen vaker HD dan andere rassen)
• Overvoeding (energierijke voeding) en te snelle groei als pup
• Overbelasting (traplopen, rennen)

Het heupgewricht wordt ook wel een kogelgewricht genoemd. Een gezond heupgewricht bestaat uit een heupkop die beweegt in een heupkom. Hiertussen zit een gewrichtskapsel en gewrichtsvloeistof. Bij heupdysplasie is de groei van het bot niet in balans met de groei van de spieren en pezen. Het gewrichtskapsel is ook te slap, wat vervolgens resulteert in een verkeerde aansluiting van de heupkop in de heupkom. Daarnaast heeft een jonge hond nog veel kraakbeen, waardoor de heup gemakkelijker te vervormen is. Hierdoor ontstaat uiteindelijk een verkeerde aansluiting van het heupgewricht. De heup ‘plopt’ uit de kom, met als gevolg kraakbeenschade en osteoartritis (artrose).

Symptomen bij heupdysplasie

De symptomen van heupdysplasie zijn vanaf jongst af aan zichtbaar. Gemiddeld zie je de eerste symptomen tussen een leeftijd van vier en tien maanden. Niet elke hond met heupdysplasie laat symptomen zien. Daarom is het soms lastig om te herkennen.

Hoewel het dus vanaf jonge leeftijd aanwezig is, wordt het regelmatig pas op latere leeftijd erkend. Moeite met opstaan uit de mand valt dan op. Bij nader onderzoek is artrose van de heup zichtbaar. Dit blijk dan het gevolg te zijn van heupdysplasie.

Heupdysplasie herken je aan:

• Kreupele of zwabberende gang, voornamelijk na inspanning
• Minder graag willen wandelen, springen, opstaan of traplopen
• Konijnensprongen
• Moeite met opstaan
• Abnormale stand van de achterbenen (te nauw of te wijd)
• Pijn

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De dierenarts onderzoekt als eerste jouw hond goed. Hierbij worden andere oorzaken van een kreupele gang onderzocht. Denk hierbij aan bijvoorbeeld groeipijnen of een knieprobleem. Vaak is het strekken van de heupen pijnlijk. Daarnaast is het gemakkelijk om de heup uit de kom te bewegen. In dit geval is het maken van een röntgenfoto noodzakelijk. Op deze foto worden de heupen duidelijk in beeld gebracht. Dit wordt (afhankelijk van de hond) uitgevoerd met of zonder narcose. Het indraaien van de heupen is soms namelijk erg pijnlijk en de hond moet dit wel toe laten. 

De ernst van de heupdysplasie wordt bepaald aan de hand van verschillende gradaties. Dit systeem is gebaseerd op de ernst van de dysplasie. Hoe slechter de aansluiting, des te hoger is de gradering.

Figuur1: De röntgenfoto toont een normaal heupgewricht (links) en een hond met een abnormaal heupgewricht door heupdysplasie (rechts).

Behandeling bij heupdysplasie

Heupdysplasie is helaas niet te genezen. Gelukkig zijn er wel behandelingen mogelijk om de pijn te verminderen en daarmee de kwaliteit van leven te verbeteren. Een operatie, fysiotherapie en pijnstillers zijn vaak onvermijdelijk bij ernstige klachten. Daarnaast is monitoring van het lichaamsgewicht heel belangrijk. Overgewicht dient dan ook voorkomen te worden. Tot slot maakt de fysiotherapeut een behandelplan voor de dagelijkse beweging.

Operatie

Er zijn verschillende operaties mogelijk. Dit hangt af van de aanwezigheid van artrose, symptomen, de leeftijd en grootte van de hond.

• Symphisodese. Deze operatie wordt alleen uitgevoerd op zeer jonge leeftijd, namelijk 3 tot 4 maanden. Hierbij wordt de groeischijf van de bekkenbodem uitgeschakeld, waardoor het bekken in de juiste richting kantelt. Hierdoor ontstaat een betere aansluiting van de heupkop in de heupkom.
• Bekkenkanteling. Hierbij wordt het bekken op twee of drie plaatsen gebroken. Het bekken wordt daardoor gekanteld. Hierdoor ontstaat een betere aansluiting tussen de heupkop en heupkom. De dierenarts voert deze behandeling uit tussen de 7 en 12 maanden leeftijd.
• Femurhalskopresectie. Deze operatie is alleen mogelijk bij kleine honden. Hierbij verwijdert de dierenarts de heupkoppen van het bovenbeen. Er is dan geen heupgewricht meer aanwezig. De spieren van het bovenbeen nemen dan de functie van het gewricht over. Dit klinkt misschien onwerkelijk, maar het zorgt bij 85% van de honden voor een pijnvrij en goed leven.
• Kunstheup (prothese). Bij grote honden is een femurhalskopresectie alleen mogelijk, als er vervolgens ook een nieuwe heupkop wordt geplaatst. De heupkom moet dan wel voldoende diep zijn. Hoewel heupdysplasie vaak aanwezig is in beide heupkoppen, geeft een eenzijdige kunstheup bij 80% van de honden enorme verbetering.
• Pectineus myotomie. De dierenarts voert deze operatie alleen uit bij oudere honden. Hierbij verwijdert de dierenarts een deel van de spier, die de heupkop in de heupkom trekt. Hierdoor ontstaat er minder frictie in het gewricht. Daarnaast remt het de vorming van artrose.

De kosten van de operatie lopen vaak hoog op. De operatie moet uitgevoerd worden door dierenartsen die zich hebben toegelegd op de orthopedie. Daarnaast is de nazorg vaak tijdelijk intensief. De hond dient gedurende 2 tot 6 weken rust te houden. Dit geldt niet bij honden met een femurhalskopresectie. Daarbij is een snelle opbouw van de beweging essentieel voor het herstel.

Medicijnen

• Pijnstilling. Veelgebruikte pijnstillers zijn de NSAID’s. Zij verminderen de pijn en ontsteking in het heupgewricht. Deze pijnstiller wordt indien nodig levenslang gegeven.
• Voedingssupplementen. Voorbeelden zijn chondroïtine, collageen II, omega-3 vetzuren en glucosamine. Zij ondersteunen het kraakbeen in het heupgewricht. Daarnaast vertragen ze het slijtageproces (artrose).

Beweging

Het is belangrijk om de spieren rondom het bekken en bovenbenen te onderhouden of te versterken. Een wandeling op een vlakke ondergrond is in dit geval het beste. Meerdere keren per dag een korte wandeling (5-10 minuten) heeft de voorkeur. Ook zwemmen is een goede oefening om de spieren te versterken. Hierbij belast je het heupgewricht niet, maar worden de spieren wel goed getraind. Vermijd overbelasting (te lang lopen), mul zand, traplopen en springoefeningen.

Laseren

Met behulp van laseren, stimuleer je de doorbloeding van de spieren. Hierdoor worden de spieren sterker en de botten minder belast. 

Voeding

Overweeg om over te stappen op voeding die de gewrichten ondersteunt. Voorbeelden van voedingen die aantoonbaar werken zijn: Hill’s J/D of Royal Canin Mobility.

Fokken

Heupdysplasie komt bij bepaalde rassen veel vaker voor. Dit duidt op een erfelijke achtergrond. Met behulp van speciale röntgenfoto’s van de ouderdieren maak je onderscheid tussen aangedane en gezonde dieren. Dit is niet altijd bewijzend. Ook als de ouderdieren vrij zijn van heupdysplasie, is het mogelijk dat de nakomelingen niet vrij zijn. Tonen de ouderdieren wel afwijkende heupen? Dan dienen zij sowieso uitgesloten te worden van de fokkerij. Afhankelijk van het ras vindt deze screening op verschillende leeftijden plaats.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is nuttig in de herstelfase na een operatie. Hierbij maakt de fysiotherapeut een gepast bewegingsschema. Hierdoor went jouw hond gedoseerd aan de verandering.

Prognose

De prognose hangt af van de ernst van de heupdysplasie. Honden die op jonge leeftijd al veel pijn hebben dienen snel behandeld te worden. Met een operatie is de prognose redelijk gunstig. Indien op latere leeftijd de diagnose wordt gesteld is er vaak al sprake van artrose. In dit geval is de prognose per hond heel verschillend. Met pijnstillers is vaak een goede verbetering te zien. De honden lijken dan minder pijn te ervaren omdat ze meer bewegen en minder slapen. De kwaliteit van leven staat uiteindelijk voorop, waarbij het belangrijk is om te streven naar een leven met minimale pijn.

Kosten

De kosten voor het stellen van de diagnose zijn gebaseerd op een consult en het maken van rontgenfoto’s onder narcose. Gemiddeld kost dit 250-500 euro.

De kosten voor de behandeling van heupdysplasie bij de hond hangen af van de leeftijd en ernst van de symptomen. Indien het noodzakelijk is om de heup te vervangen voor een kunstheup variëren de kosten tussen de 3000-4500 euro per heupkop. Indien een operatie niet mogelijk is, wordt gekozen voor een een ondersteuning in de vorm van medicijnen, supplementen en fysiotherapie. De kosten voor medicijnen hangen af van het lichaamsgewicht, dosering en type medicijn. Gemiddeld kost een pijnstiller bij de hond 35-100 euro per maand. Een behandeling bij de fysiotherapeut kost gemiddeld tussen de 50-75 euro per sessie.

Een huisdierverzekering helpt in het dekken van deze kosten. Wel is het dan noodzakelijk dat de verzekering is afgesloten, voordat je hond symptomen ontwikkelt.