Meest voorkomende kanker bij de hond

“Meest voorkomende soorten kanker bij de hond” is geschreven door Wietske Scholten

Wietske is al meer dan 7 jaar dierenarts voor gezelschapsdieren. Met veel passie en liefde heeft ze het leven van duizenden huisdieren verbeterd. Nu wil ze haar kennis graag delen met alle baasjes van Nederland en België, zodat het leven van hun hond, kat of konijn nog leuker en beter word. Heb je vragen over de gezondheid of gedrag van je huisdier? Boek een consult met de dierenarts in via de website om betrouwbaar, betaalbaar en goed advies te krijgen voor jouw huisdier.

Inleiding

Tumoren komen helaas veel voor bij zowel mensen als honden. Er zijn verschillende soorten tumoren of gezwellen die ik regelmatig zie bij de hond. Het is belangrijk om in beeld te brengen hoe de tumor zich gedraagt. Op basis hiervan wordt de beste behandelingsoptie besproken. De opties variëren en hangen af van het type tumor (goed of kwaadaardig), de locatie, het stadium van de ziekte en de algemene gezondheidstoestand van de hond.

Inhoudsopgave ‘Meest voorkomende soorten kanker bij de hond’

1. Wat is kanker?
2. Soorten kanker
3. Meest voorkomende soorten kanker
4. Diagnose stellen
5. Behandeling
6. Kosten
7. Prognose
8. Conclusie

Wat is kanker?

Kanker is een verzamelnaam voor vele ziektes. Ze hebben wel allen een gemeenschappelijk begin. Kanker ontstaat als er iets mis gaat met de celdeling.

Het lichaam is opgebouwd uit miljoenen cellen. Al deze cellen hebben een specifieke functie. Zo heeft de cel in de darm een andere functie dan een cel in de lever. Het lichaam controleert dit nauwkeurig en het hele leven door worden cellen vernieuwd. Normale cellen hebben hiervoor een strikt controlesysteem, waarbij de groei, celdeling en vernieuwing van cellen nauwkeurig wordt gecontroleerd.

Zogenaamde tumor-suppressorgenen en oncogenen reguleren de celgroei en deling, herstellen DNA-schade en zorgen voor celdood indien de cel niet goed functioneert. Een foutje in deze genen wordt ook wel een mutatie genoemd. Indien er zo’n mutatie ontstaat, wordt dit controlesysteem verstoord. De cellen veranderen van vorm en functie en gedragen zich dan anders. Al snel vormt zich een klompje cellen, waar veel bloedvaten doorheen groeien. Hierdoor worden veel voedingsstoffen aangevoerd, waardoor de tumor nog sneller groeit. Als gevolg hiervan verspreiden de cellen zich in korte tijd via de bloedbaan of lymfevaten. Als dit het geval is spreken we van uitzaaiingen of metastasen. 

Figuur 1: De vorming van kanker begint bij een mutatie (foutje in het DNA). 

Soorten kanker

Er zijn vele verschillende soorten kanker die bij de hond voorkomen. Bij kanker ontstaat een klompje cellen in of op het lichaam van je hond. Dit wordt ook wel een tumor genoemd. Een tumor kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Als we spreken over een kwaadaardige tumor hebben we te maken met kanker. Kanker ontstaat doordat een zieke cel sneller groeit en deelt dan de gezonde cellen. Hierdoor neemt het aantal cellen en dus de grootte van het gezwel toe.

Het is belangrijk om te weten waar de tumor is ontstaan, zodat de juiste behandeloptie wordt ingesteld. Tumoren worden ingedeeld op basis van:

1. Goedaardige tumoren (benigne) of kwaadaardige (maligne) tumoren
2. Het orgaan waar de tumor is ontstaan
3. De cellijn waaruit de tumor is ontstaan

Goed vs kwaadaardige tumoren

Goedaardige tumoren: dit zijn tumoren die vaak lokaal groeien. Ze nemen dus wel ruimte in, maar de hond heeft hier overwegend weinig last van. Indien ze druk geven op omliggende organen (bijvoorbeeld een grote vetbult in de oksel, die op de spier drukt) heeft de hond er wel veel last van. Goedaardige tumoren zaaien meestal niet uit. Het is echter wel mogelijk dat een goedaardige tumor zich in de loop van de tijd ontwikkeld tot een kwaadaardige tumor. Denk hierbij aan een goedaardige poliep in de darm, die uiteindelijk tot kwaadaardige darmkanker leidt.

Kwaadaardige tumoren: dit zijn tumoren die zich overwegend agressiever gedragen. Vanaf dit stadium spreken we over kanker. Dit type tumoren groeien overwegend snel en invasief (ingroei in omringende organen). Ze hebben de potentie om uit te zaaien via bloed en/of lymfevaten.

Orgaan waar de tumor is ontstaan

Tumoren worden benoemd naar het orgaan waar de tumor ontstaan. Denk hierbij aan darm, bot, anaalklier, mond, bloed, lymfe, maag, lever of longkanker.

Cellijn

Daarnaast maakt de dierenarts ook gebuik van het type cel waaruit de kanker is ontstaan:

• Epitheliaal: deze cellen zijn aanwezig bekleden de organen en zijn aanwezig in de huid en lichaamsholten van de hond. Tumoren die ontstaan vanuit deze cellijn zijn onder andere de carcinomen.
• Mesenchymaal: deze cellen zijn aanwezig in het kraakbeen, bloed, botten, bindweefsel, spieren, vet en lymfevaten. Hieronder vallen de zogenaamde sarcomen. Ook de niet-solide (losstaande tumoren) zoals het maligne lymfoom of leukemie vallen onder deze groep.
• Neuro-ectodermaal: deze tumoren ontstaan vanuit het zenuwstelcel. Hieronder vallen hersentumoren.
• Overig: melanoom

Meestvoorkomende soorten kanker

Hier zijn enkele van de meestvoorkomende soorten kanker bij honden en mogelijke behandelopties:

Lymfoom: Lymfoom is een vorm van kanker die de lymfeklieren en andere delen van het lymfestelsel aantast. Chemotherapie is de meest voorkomende behandelingsoptie en leidt vaak tot een goede respons en verbeterde kwaliteit van leven.

Mastceltumoren: Mastceltumoren zijn tumoren die ontstaan uit mestcellen, die betrokken zijn bij een allergische reactie van het lichaam. De behandeling bestaat in eerste instantie uit chirurgie, eventueel gevolgd door aanvullende therapieën zoals bestraling, chemotherapie of immunotherapie. De aanvullende behandeling is afhankelijk van het type en de agressiviteit van de tumor.

Hemangiosarcoom: Hemangiosarcoom is een agressieve vorm van kanker die zich ontwikkelt in de cellen die de bloedvaten bekleden. De behandeling omvat vaak chirurgische verwijdering van de tumor (meestal de milt), gevolgd door chemotherapie. Helaas wordt hemangiosarcoom vaak pas ontdekt wanneer het zich al in een vergevorderd stadium bevindt.

Osteosarcoom: Osteosarcoom is een vorm van botkanker die meestal voorkomt bij grote hondenrassen. De standaardbehandeling is amputatie van het aangetaste bot, gevolgd door chemotherapie om metastases (uitzaaiingen) te voorkomen. Aanvullende behandelingsmogelijkheden, zoals bestralingstherapie, worden ook overwogen.

Melanoom: Melanomen zijn tumoren die zich ontwikkelen uit pigmentcellen. De behandelingsopties variëren afhankelijk van de locatie en de agressiviteit van de tumor. Chirurgische verwijdering van het melanoom is vaak de eerste stap. Aanvullende behandelingen, zoals bestralingstherapie of immunotherapie, worden aanbevolen in gevallen waarbij de tumor agressief is of al is uitgezaaid.

Symptomen bij kanker

De symptomen van kanker hangen af van de lokatie waar de kanker ontstaat:

• Huidkanker: knobbeltje in de huid, roodheid, zweertjes, niet genezende wondjes.
• Darmkanker: bloed bij de ontlasting, moeite met poepen, diarree, afvallen, verminderde eetlust.
• Lymfeklierkanker: knobbels over het gehele lichaam, lusteloos, minder eten, meer slapen, afvallen
• Blaaskanker: moeite met plassen, rode urine, veel drinken.
• Anaalklierkanker: meer drinken, meer plassen, veel likken aan de achterhand, schuren met de bibs over de grond, knobbel bij de anus.
• Botkanker: kreupelheid, meer slapen, minder eetlust, hoesten. 
• Milttumor: spontaan bloedende buik, bleke slijmvliezen, bolle buik, afvallen, bolle rug.
• Schildklierkanker: veel drinken, veel plassen, dikte in de hals, afvallen.
• Leverkanker: geelzucht, afvallen, minder eten, dikke buik.
• Maagkanker: minder eetlust, afvallen, braken, bolle rug.
• Longkanker: verminderd uithoudingsvermogen, hoesten, afvallen.
• Melkklierkanker: bultjes bij de melkklieren, zweertjes bij de melkklieren, hoesten, afvallen.
• Kanker in de bek: bloed bij kauwen, niet meer met stokken willen spelen, afvallen, hoesten.

Figuur 2: Er worden veel verschillende symptomen gezien bij kanker bij de hond. Hierdoor is het soms lastig om kanker tijdig op te merken.

Diagnose van kanker

Het stellen van de diagnose hangt af van het type tumor. In de meeste gevallen voert de dierenarts een lichamelijk onderzoek uit en neemt een biopt (zonder verdoving middels een naaldje of onder verdoving een stukje weefsel weghalen).

Afhankelijk van de uitslag adviseert de dierenarts aanvullend onderzoek. Denk hierbij aan het maken van een echo van de buik, rontgenfoto’s van de borstholte of een CT-scan / MRI-scan.

Op basis van de uitslag van de bovenstaande onderzoeken wordt een behandelplan vastgesteld. Dit bestaat veelal uit een operatie, medicijnen (zoals prednison), immunotherapie, fotodynamische therapie, (metronomische)chemotherapie of bestraling.

Behandeling van kanker

In de meeste gevallen is een operatie de eerste optie. Indien het niet mogelijk is om de tumor te verwijderen zijn er meestal andere behandelopties. De opties hangen wel af van het type tumor dat gevonden is. Zo werkt immunotherapie goed voor blaaskanker, maar heeft geen effect voor de meeste soorten huidkanker.

Het opstellen van een behandelplan is echt specifiek werk. In dit geval zou ik altijd adviseren om naar een oncoloog te gaan. Oncologen zijn te vinden in Dierenziekenhuis Nieuwegein, Veterinair Verwijscentrum Korte Akkeren, de Universiteitskliniek van Gezelschapsdieren, Dierenziekenhuis Hart van Brabant en Dierenziekenhuis Barendrecht. 

Prognose van kanker

De laatste jaren is de ontwikkeling enorm geweest binnen het vakgebied van de oncologie. Er zijn heel veel mogelijkheden en daarmee is de prognose voor veel kankersoorten enorm verbeterd. 

De prognose hangt uiteraard af van het type tumor. Zo is de prognose na volledige verwijdering van een laaggradig mastocytoom (huidkanker) heel goed.

Helaas is de prognose van een bottumor (osteosarcoom), lymfoom of tumor van de bek (melanoom of plaveiselcelcarcinoom) veel minder goed. De meeste dieren met leven in dit geval nog enkele weken tot maanden. 

In het laatste geval is het uitermate belangrijk om de kwaliteit van leven voorop te stellen. Zolang je hond nog blij is, eet, drinkt, poept en plast, hoeven er (nog) geen keuzes gemaakt te worden. Echter zodra deze dingen in het geding zijn, wordt het leven van je hond een stuk minder leuk. Euthanasie is in zo’n geval ook een goede (maar hele moeilijk) optie. 

Kosten

De kosten voor het stellen van de diagnose varieren tussen de 200-1500 euro. Het behandelplan varieert enorm en daarom is het lastig om hier een prijs aan te verbinden.